Sinds 1 april kan gebruik worden gemaakt van dit moratorium. Lees het Besluit en daaronder de toelichting. Schulinck heeft een handig schema gemaakt (klik om te vergroten):
Lees ook:
De Algemene maatregel van bestuur die het breed wettelijk moratorium regelt is op maandag 13 maart in de Staatscourant gepubliceerd, zo meldt de NVVK. De Amvb gaat in op 1 april 2017.
Lees alle berichten over het moratorium.
In een brief van Klijnsma aan de Tweede Kamer over diverse onderwerpen van het schuldenbeleid lees ik (op p.2 onderaan) dat de beoogde publicatiedatum van het breed wettelijk moratorium 1 maart aanstaande is.
Jetta Klijnsma trekt de komende drie jaar 7,5 miljoen euro extra uit voor schuldhulpverlening. De staatssecretaris past wetgeving aan waar dat nodig is, wil de professionaliteit en de registratie in de schuldhulp verbeteren en laat de inspectie onderzoek doen naar de toegankelijkheid. Zodat mensen die er zelf niet in slagen hun problematische schulden op te lossen, vaker op een passende manier kunnen worden geholpen.
Klijnsma schrijft dit naar aanleiding van de evaluatie van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Gisteren verscheen het evaluatierapport. De evaluatie laat zien dat veel is verbeterd. Gemeenten 
pakken problemen meer integraal aan, bieden steeds meer soorten van schuldhulpverlening en hebben meer aandacht voor het voorkomen en op tijd in beeld krijgen van problematische schulden.
Maar Klijnsma vindt ook uit de evaluatie blijken dat er verbeterpunten zijn. Daarom koppelt zij actie aan de uitkomsten, na intensief overleg met onder meer VNG, Divosa, NVVK, Sociaal Werk Nederland en cliëntenraad LCR. Die organisaties wijzen er op hoe belangrijk het is dat mensen niet zondermeer worden geweigerd bij de schuldhulpverlening. Ze wijzen op het belang van de beslagvrije voet en van een goede afstemming tussen schuldeisers. Deze aanbevelingen en de knelpunten die de Ombudsman heeft verzameld gebruikt Klijnsma voor haar actieplan. “Mensen mogen zich niet in de steek gelaten voelen. Daarom wil ik samen met heel veel betrokken partners de schuldhulpverlening toegankelijker, transparanter en professioneler maken. Daar trek ik 7,5 miljoen euro voor uit.”
De 7,5 miljoen wordt besteed aan:
1. Professionaleringsimpuls:
2. Toegang tot gemeentelijk schuldhulpverlening
3. Innovatieve aanpakken
4. Meten is weten: registratie en de beschikbaarheid van gegevens binnen de gemeentelijke schuldhulpverlening
5. Aanpassen van (aanpalende) wet- en regelgeving ten behoeve van een effectievere schuldhulpverlening
Voorlopig geen uitbreiding private schuldbemiddeling
Op de laatste pagina van de kabinetsreactie lees ik over het Vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars:
Wij maken van de gelegenheid gebruik hier stil te staan bij het Vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars. Schuldbemiddeling tegen betaling mag thans alleen worden aangeboden door gemeenten, gemeentelijke kredietbanken en bepaalde gereguleerde beroepen zoals advocaten en notarissen. Overige private partijen is het slechts toegestaan om schuldbemiddeling te verrichten indien daarvoor geen vergoeding wordt gevraagd. Het bij uw Kamer voorgehangen Vrijstellingsbesluit maakt het mogelijk dat ook deze partijen schuldbemiddeling tegen betaling mogen aanbieden. Hierdoor zouden de mogelijkheden om (problematische) schulden op te lossen voor mensen worden vergroot. Dat zou er bijvoorbeeld aan kunnen bijdragen dat de doorlooptijden van de schuldhulpverlening worden verkort. Mensen moeten dan wel kunnen rekenen op kwalitatief goede dienstverlening. Hiervoor zijn in het eerder bij uw Kamer voorgehangen Vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars diverse maatregelen voorgesteld. Uw vragen naar aanleiding van het voorgehangen besluit plus de nu voorliggende evaluatie geven het belang van een sterke invulling van de gemeentelijke regierol aan. De evaluatie laat bovendien zien dat de gewenste kwaliteitsbodem in de gemeentelijke schuldhulpverlening mede door alle ontwikkelingen in het sociale domein, nog niet volledig is gelegd. Het kabinet heeft hierom besloten het Vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars verder in procedure te brengen wanneer de kwaliteit van de gemeentelijke schuldhulpverlening dusdanig is dat gemeenten hun regierol waar kunnen maken. Het kabinet onderzoekt wanneer dat het geval is. Daarnaast zal het kabinet er bij gemeenten die daar aan toe zijn op aandringen meer gebruik te maken van de mogelijkheden die zij thans al hebben om gebruik te maken van private schuldbemiddeling.
Lees ook:
Verschillende media presenteren het als iets nieuws, maar in feite staat het al sinds 2012 ter nadere uitwerking in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening: het moratorium. Via de rechter kan dan worden afgedwongen dat schuldeisers gedurende een half jaar geen incassomaatregelen nemen, zodat een schuldhulpverlener een schuldregeling kan opzetten. De nadere uitwerking van het moratorium ligt er nu. Na zeer intensief overleg met de belangenbehartigers van schuldenaren, de NVVK, gerechtsdeurwaarders, VNG en de vier grote steden, is het ontwerpbesluit vastgesteld. Gisteren ging het ontwerpbesluit in internetconsultatie, zodat ook partijen van buiten mee kunnen denken over het moratorium. De komende zes weken kunnen mensen reageren op het besluit. Begin september gaat het naar de ministerraad en vervolgens naar de Raad van State. Streefdatum voor inwerkingtreding is 1 januari 2017. Lees meer op effectieveschuldhulp.nl.
Vorige week het Algemeen Overleg over armoede en schulden gemist? Ik ook. Het officiële verslag is er nog niet, maar gelukkig heeft Federatie Opvang een samenvatting gemaakt. Ik vat het nog wat verder samen en noem vooral de toezeggingen van staatssecretaris Klijnsma:
Klijnsma wil het moratorium invoeren op 1 januari 2017, maar de Kamer wil eerder. Het AmvB ten behoeve van het moratorium wordt in mei ter consultatie aangeboden en gaat daarna naar de Raad van State en wordt in september naar de Kamer gestuurd. Kijk op nu.nl en lees op dit blog andere artikelen in de rubriek moratorium.Vanmiddag boden de MOgroep, VNG, Divosa en de NVVK de Tweede Kamer een pamflet aan met een aantal vergaande concrete maatregelen om armoede en schulden wel beter te voorkomen, signaleren en beperken (hyperlinks naar achtergrondinfo zijn van mijzelf):
Preventie en vroegsignalering
De overheid als schuldeiser
De overheid als systeemverantwoordelijke
Budget armoede- en schuldenbeleid
Foto: Marcel Matthijsen
Volgende week vergadert de Kamer over armoede en schulden.
Zie ook: NOS journaal 5 april 2016
De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (art. 5) voorziet in de invoering van een breed moratorium. Staatssecretaris De Krom had al aangekondigd dat het moratorium niet gelijktijdig met de Wgs zou worden ingevoerd , omdat (1) de vorm en inhoud van het moratorium nog moeten worden uitgewerkt en (2) de kostendekking nog niet rond is.
Dat laatste wordt nu een moeilijk verhaal: de kosten van het moratorium zouden namelijk moeten worden gedekt uit een verhoging van de griffiekosten. Maar de Eerste Kamer heeft gisteren een wetsvoorstel voor de verhoging van de griffiekosten tegengehouden. De vraag is nu wie opdraait voor de kosten van het breed moratorium.
Naschrift: Door de verhoging van de griffierechten per 1 juli van vorig jaar nemen steeds minder schuldeisers in het mkb het risico om te gaan procederen, zo meldde incassobureau Flanderijn gisteren.
De wet gemeentelijke schuldhulpverlening treedt in werking op 1 juli 2012. Staatssecretaris De Krom heeft dat vandaag bekend gemaakt.
Het breed moratorium (art. 5) en de basisbankrekening (art. 11) worden later ingevoerd: streefdatum 1 januari 2013.
De wet verplicht gemeenten tot het schrijven van een beleidsplan. Het beleidsplan dient gereed te zijn op het moment dat de wet in werking treedt. Gemeenten wordt aangeraden daarnaast beleidsregels op te stellen.
Regie
De wet maakt gemeenten verantwoordelijk voor het voeren van regie op de schuldhulpverlening. In mei verschijnt de Divosa-handreiking Regie op schuldhulpverlening. Deze is geproduceerd door Stimulansz en Magazijn 13 en beantwoordt vragen als: Ga ik schuldhulpverlening zelf uitvoeren of uitbesteden? Moet ik aanbesteden? Wat zijn goede prestatie-indicatoren? Welke uitvoeringsvarianten zijn er? Hoe stuur ik professionele- en vrijwilligersorganisaties aan? Hoe financier ik de schuldhulpverlening? De handreiking wordt gepresenteerd tijdens het Divosa-voorjaarscongres op 14 en 15 juni.
Relatie met andere transities
De invoering van de wet gemeentelijke schuldhulpverlening kan niet los worden gezien van de andere grote transities in het sociale domein. Met de introductie van de Wet Werken naar Vermogen (Wwnv), decentralisatie dagbesteding AWBZ, Jeugdzorg, passend onderwijs én met het reeds gedecentraliseerde instrumentarium op het terrein van de maatschappelijke ondersteuning, worden gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk voor de zorg, het welzijn en de participatie van kwetsbare burgers. In de routekaart worden deze transities in samenhang gepresenteerd (klik om te vergroten):
De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is zojuist door de Eerste Kamer aangenomen! Een historisch moment voor de schuldhulpverlening in Nederland.
De wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit nog te bepalen tijdstip; waarschijnlijk 1 juli 2012 of 1 januari 2013. Het breed moratorium zal pas in werking treden op het moment dat het wetsvoorstel kostenverhoging griffierechten is aangenomen.
De Eerste Kamer heeft naar het wetsvoorstel gekeken en nog enkele vragen aan de regering. Het zijn kritische vragen, maar ik heb niet het gevoel dat de Eerste Kamer van plan is het wetsvoorstel van tafel te vegen.
De VVD-fractie vraagt de regering wie de feitelijke hulpverlening ter hand moet nemen. De VVD ziet het liefst een kleine regisserende overheid; dus uitvoering bij deskundige marktpartijen. De fractie ziet ook nog wat haken en ogen aan het moratorium, deels in combinatie met de basisbankrekening.
D’66, SP en Groenlinks vragen zich af of het wetsvoorstel wel uitvoerbaar is gezien de lastenverzwaring, bezuinigingen en toenemende problematiek. D’66 vraagt de regering daarnaast hoe de gedetailleerde voorschriften voor het verplichte beleidsplan zich verhouden tot de nagestreefde gemeentelijke beleidsvrijheid en maatwerk. De PvdA wil graag meer zicht op – en borging van – doorlooptijden in de schuldhulpverlening.
De leden zien de beantwoording – bij voorkeur binnen vier weken – met belangstelling tegemoet.
Volgende week treedt een nieuw convenant in werking waarin (simpel gezegd) is vastgelegd dat UWV/SVB de incassomaatregelen maximaal 4 maanden opschorten als de schuldhulpverlener van oordeel is, dat er een stabilisatiefase nodig is. Het convenant is te vinden op het ledengedeelte van de NVVK-website.
De NVVK is goed op weg met het sluiten van convenanten met de grootste schuldeisers. Er zijn al 12 werkende convenanten met o.a. Zorgverzekeraars Nederland, diverse nutsbedrijven en het CJIB. De groep schuldeisers waarvoor we straks het moratorium kunnen inzetten, wordt dus steeds kleiner.
Je verwacht hier misschien een verslag van het Kamerdebat van gisteravond over schuldhulpverlening. Ik heb het debat echter niet gevolgd, omdat ik de gemeenteraad van Beverwijk bijpraatte over schuldhulp. Dat was trouwens een rare gewaarwording: ik sta het wetsvoorstel uit te leggen terwijl er voor hetzelfde geld op datzelfde moment in de Tweede Kamer gehakt van wordt gemaakt.
Maar als ik de eerste reacties hoor, dan is de belangrijkste conclusie – denk ik – dat er gisteravond geen nieuwe belemmeringen zijn ontstaan om volgende week tot stemming over te gaan. En dan denk ik dat de wet wordt aangenomen. Inclusief een (bescheiden?) moratorium. Op de website van de Tweede Kamer staat een kort verslag. En als je tijd hebt om er even voor te gaan zitten, kun je het hele debat bekijken via debatgemist.nl.
De Tweede Kamer heeft zelf onderzoek gedaan naar de kosten van een breed moratorium. Daaruit blijkt dat de kosten meevallen. Er worden niet veel meer moratoriumaanvragen verwacht dan momenteel bij het al bestaande (smalle) moratorium. Bovendien verwachten de onderzoekers een besparing doordat het moratorium leidt tot minder doorverwijzingen naar de Wsnp.
De rekensom van staatssecretaris De Krom kwam eerder dit jaar uit op 30 miljoen euro. De NVVK kwam zelfs uit op een besparing.
Binnenkort – datum nog onbekend – gaan de staatssecretaris en de Kamer hierover in debat . De staatssecretaris wil geen moratorium. Kamerleden Spekman en Sterk hebben een amendement ingediend voor invoering van een moratorium, dat:
Een Kamermeerderheid lijkt voorstander van invoering hiervan.
Ook de NVVK heeft berekend wat de kosten en baten zijn van een moratorium. Uitkomst: meer baten dan kosten.
De G4 pleiten in een brief aan de Tweede Kamer voor een moratorium. Er wordt ook aangegeven wat de kosten en baten van een moratorium zijn. Er wordt gesteld dat er in de meeste gevallen één enkele schuldeiser is die geen opschorting van incassomaatregelen toestaat. De G4 stellen voor de kosten van het moratorium bij deze schuldeiser te leggen.
De brief vond ik op Observatrix.
Staatssecretaris De Krom heeft de kosten voor de rechterlijke macht en gesubsidieerde rechtsbijstand van een breed moratorium geraamd en komt uit op 30 miljoen euro. Voor deze kosten is geen dekking aanwezig op de begrotingen van SZW en Veiligheid en Justitie. De Tweede Kamer komt nog met een eigen raming. Op 31 maart wordt dit hete hangijzer plenair behandeld in de Tweede Kamer. Er zijn amendementen ingediend vóór een moratorium, maar het kabinet is daarvan geen voorstander.
Sorry, ik was wat te snel met mijn vorige bericht. En misschien was de wens inderdaad de vader van de gedachte. Op 31 maart wordt er niet gestemd over het wetsvoorstel. Ik heb simpelweg de agenda verkeerd gelezen en had wat teveel haast om op tijd in Haarlem te zijn vandaag.
Ik heb zojuist wat navraag gedaan en begreep dat normaal gesproken de stemming ongeveer een week na deze bespreking zal plaatsvinden. Het onderzoek naar de (kosten van het) moratorium wordt vóór 31 maart afgerond. De uitkomsten worden op 31 maart besproken.
Op verzoek hierbij een overzicht van alle amendementen:
Een overzicht van alle officiële documenten die bij het wetsvoorstel horen, is te vinden achter deze link.
Gisteravond gezellig op de bank gekeken naar het Kamerdebat over het wetsvoorstel schuldhulpverlening, chipje erbij en de Twitterpagina open. Het was beste een spannende film, maar helaas met een open einde. De Kamer en De Krom hadden nog zoveel te bespreken, waaronder 15 amendementen, waarvan de helft pas deze week is ingediend. Het moratorium was het pièce de résistance. Nieuw in de discussie daarover was de vraag of een moratorium meer kosten met zich meebrengt. Gister werd daarom besloten dat daarover eerst een onderzoek gedaan moet worden. Wanneer het onderzoek is afgerond en het kamerdebat wordt voortgezet, is nog niet bekend. Grote vraag is nu: gaan we invoering van de wet per 1 juli nog halen?
NB. zie voor een verslag bijvoorbeeld Binnenlands Bestuur of Observatrix.
Vanmiddag was de eerste termijn van het kamerdebat over het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening. Zie een kort verslag op tweedekamer.nl. Maar het spannendste komt morgen: dan geeft De Krom een reactie en antwoorden. En dan wordt er gestemd over het wetsvoorstel!
Er zijn vandaag opnieuw een paar amendementen ingediend, waarover morgen dan ook gestemd wordt. Ze hebben betrekking op o.a. de doorlooptijd van het schuldhulptraject, kwaliteitseisen, de inhoud van het beleidsplan, schuldhulpverlening voor personen die minder dan 10 jaar in NL hebben gewoond, het onder voorwaarden weigeren van schuldhulpverlening en het moratorium. Bekijk het wetsvoorstel en alle amendementen.
Staatssecretaris De Krom heeft laten onderzoeken welke alternatieven er zijn voor een breed wettelijk moratorium. De onderzoekers hebben twee vormen van zelfregulering onderzocht:
De Krom concludeert daarom: ‘Zelfregulering biedt goede mogelijkheden om te bewerkstelligen dat schuldeisers tijdelijk hun invorderingsmaatregelen opschorten. Ik verwacht dat gezamenlijke afspraken over het oplossen van schulden op basis van onderhandelingen tussen partijen meer effect sorteren dan een eenzijdig instrument dat schuldeisers verplicht om (tijdelijk) af te zien van hun rechten.’
Ik ben benieuwd wat de Tweede Kamer daar vandaag en morgen op te zeggen heeft.
Zoals al was aangekondigd is deze week door de SP een amendement ingediend voor invoering van een breed moratorium. PvdA en CDA waren dit ook al van plan. De SP stelt daarnaast ook voor een inlichtingenplicht voor schuldeisers in te voeren: ‘Een schuldeiser verstrekt aan het college dat daarom vraagt, binnen drie weken alle inlichtingen die dat college nodig heeft voor de uitvoering van deze wet.’
Het moratorium en de inlichtenplicht moeten volgens de indiener onderdeel worden van de wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Begin maart wordt daarover gestemd.
Gisteren was er een kamerdebat over o.a. schuldhulp. Niet zoveel nieuws ten opzichte van het kamerdebat eerder deze maand. Wel belangrijk is te vermelden dat CDA en PvdA waarschijnlijk een amendement indienen om een moratorium te realiseren. En daar stemt waarschijnlijk dan een Kamermeerderheid vóór. Staatssecretaris De Krom geeft aan dat dat voor hem niet direct aanleiding is het wetsvoorstel in te trekken. Hij hoopt wel dat de Kamer zal besluiten eerst de resultaten van twee proefprojecten af te wachten. Hij verwacht dat deze zullen aantonen dat een moratorium niet nodig is, omdat schuldeisers vaak vrijwillig al meewerken.
Zojuist publiceerde SZW de antwoorden van staatssecretaris De Krom op de Kamervragen die afgelopen donderdag in het Kamerdebat onbeantwoord bleven vanwege tijdgebrek. Er zijn niet echt opvallende antwoorden, of zaken die vorige week niet al aan de orde kwamen. De antwoorden zijn beknopt, dus vat ik ze niet samen. Wel even alle onderwerpen op een rij (bovendien is dit bericht dan via de zoekfunctie op mijn weblog later weer terug te vinden):
MOgroep W&MD roept staatssecretaris De Krom van SZW vandaag op, om tòch een breed moratorium voor schuldhulpverlening op te nemen in het Wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening. Ook de Federatie Opvang draagt een steentje bij aan de lobby. De FO wil bovendien dat het Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS) er snel komt.
Vandaag was ik bij het algemeen overleg in de Tweede Kamer over armoedebeleid en schuldhulpverlening. Observatrix, Gemeente.nu en Binnenlands Bestuur zijn mij al voor met een verslag. Tsja, de digitale snelweg is toch sneller dan de A12. Positief is, dat ik nu niet zo uitvoerig hoef te zijn en me kan beperken tot de dingen die echt nieuw zijn:
Er was onvoldoende tijd om alle onderwerpen te behandelen. Er volgt binnenkort (enkele weken) daarom waarschijnlijk een ’tweede termijn’.
Ik heb vandaag tijdens het jaarlijkse sociaal raadsliedencongres de volgende aantekeningen gemaakt:
… ‘mortuarium’, zoals de directeur van het Cjib zei. Elk congres is er wel iemand die op deze manier per ongeluk de zaal plat krijgt.Naschrift 14 jan.: er was discussie over het bankbeslag door het Cjib en het berekenen van de beslagvrije voet. Op LinkedIn Schuldhulpverlening wordt het uitgelegd..
Minister Donner heeft laten onderzoeken of het instellen van een breed wettelijk verankerd moratorium voor schuldhulpverlening al dan niet wenselijk is (zie bericht 6 sept). De VNG stelt op haar website echter dat de onderzoeksvraag naar de wenselijkheid niet correct is. Onderzoekers kunnen deze vraag volgens de VNG niet beantwoorden, zij kunnen slechts de argumenten voor en tegen in kaart te brengen. Alleen de politiek kan conclusies verbinden aan de bevindingen van de onderzoekers.
Vandaag in een brief van minister Donner aan de Tweede Kamer:
‘Een breed wettelijk moratorium maakt inbreuk op de rechten van schuldeisers terwijl er alternatieven zijn die bijdragen aan de effectiviteit van de minnelijke schuldhulpverlening en op meer draagvlak kunnen rekenen. Om die reden meent het kabinet dat het niet wenselijk en niet noodzakelijk is om te komen tot invoering van een wettelijk moratorium. Tegelijk wil het kabinet inzetten op een verdergaande zelfregulering door de sector die er naar de verwachting toe zal leiden dat schuldeisers in meer gevallen dan tot nog toe een afkoelingsperiode bij de invordering in acht zullen nemen.’
‘Indien het stelsel van zelfregulering in een concreet geval geen oplossing biedt, zou de minnelijke schuldhulpverlening ook meer dan thans gebruik kunnen maken van het dwangakkoord en het minnelijk moratorium, zoals opgenomen de Wsnp.’
Het kabinet baseert haar oordeel onder meer op het vandaag gepubliceerde onderzoek naar de wenselijkheid van een moratorium.
VNG, Divosa, MOgroep en NVVK pleiten in een gezamenlijke brief aan de Tweede Kamer voor het instellen van een wettelijk breed moratorium bij schuldhulpverlening (verzonden 22 maart, gisteren gepubliceerd).
Het voorstel komt neer op verbreding van het reeds bestaande moratium in de Faillissementswet (voor woningcorporaties, energiemaatschappijen en zorgverzekeraars).
‘Dit instrument hoeft niet voor iedereen en altijd toegepast te worden, maar moet ingezet kunnen worden als de schuldeisers en de schuldenaar niet tot overeenstemming kunnen komen. In dat geval moeten via de rechter alle schuldeisers gedwongen kunnen worden hun incassomaatregelen te staken. Van belang is dat dit instrument snel ingezet kan worden. Ons inziens moet de marginale toets bij de rechtbank via een zeer korte procedure kunnen verlopen.’
Looncessies zijn een roemrucht middel van sommige schuldeisers om voorrang te krijgen op andere schuldeisers. Als we nu eens als gemeente proberen vooraan te staan door zelf het inkomen van de klant te cederen? Je houdt zo andere schuldeisers op afstand, en het geeft je de gelegenheid ongestoord een schuldregeling te treffen. Dit idee hoorde ik al eens eerder. Erica Schruer en Nadja Jungmann hebben nu tijd gevonden om het idee verder uit te werken. En ik lees dat het idee in Drenthe zal worden uitgeprobeerd. Ik ben heel benieuwd.
Volgens mij is het voor de gemeente niet ingewikkeld om een looncessie te treffen. Maar voor de werkgever (of de uitkeringsverstrekker) van de klant levert het wel de nodige rompslomp op. Wat dat betreft zou ik denk toch wat terughoudend zijn, en niet in alle gevallen een looncessie treffen. En is het trouwens mogelijk om een looncessie te treffen als je als gemeente zelf (nog) geen schuldeiser bent? (ik ben geen jurist)
Meteen een aanbod, zonder verificatie
Ik zie vooral voordeel in de suggestie om op basis van het door de schuldenaar aangeleverde schuldenoverzicht al direct een aanbod aan schuldeisers te formuleren. Dus zonder de schuld te verifiëren bij de schuldeiser. Dat kan ertoe leiden dat je er als gemeente soms een keer naast zit. En als je niet wilt dat je klant dat risico moet dragen, dan neem je gewoon als gemeente dat risico en pas je het verschil bij als er een schuldeiers bij zit die zegt dat de schuld toch wat hoger is. Volgens mij is het risico ook niet zo groot; en er staan veel voordelen tegenover.
Het aanleveren van een schuldenoverzicht is trouwens voor veel (de meeste) klanten een probleem. Je kunt je klant daarbij wel helpen, bijvoorbeeld zoals Den Haag dat doet met een workshop papieren ordenen. En in Den Haag plegen ze vaak toch nog wel even een belletje met de schuldeiser als er onduidelijkheden zijn over de hoogte van de schuld en de aflosvoorwaarden. Dan is er dus meteen toch wel het een en ander geverifieerd.
Voor een succesvol schuldhulptraject is een moratorium meestal helemaal niet nodig. ‘In tachtig tot negentig procent van de gevallen kunnen we het ook zonder moratorium wel af’, zegt voorzitter Ger Jaarsma van de NVVK vandaag in Binnenlands Bestuur. De NVVK voorziet vooral veel overbodige bureaucratie. ‘Jaarlijks beginnen zo’n zestigduizend mensen met een schuldhulptraject. Met een moratorium zullen die allemaal naar de rechtbank moeten.’ De NVVK wil ook wel dat de mogelijkheid tot een moratorium in de wet wordt opgenomen, maar niet als standaard instrument. Jaarsma pleit voor een selectief gebruik. ‘Het kan goed werken als stok achter de deur, alleen in die gevallen dat we er onderling niet uitkomen. Als dezelfde schuldeiser bijvoorbeeld standaard een schikking weigert en we stappen keer op keer naar de rechter voor een moratorium dan komt de boodschap wel over.’
Gisteren in Trouw werd daarnaast ook het argument aangevoerd dat schuldeisers werken als stok achter de deur. Sommigen steken hun kop in het zand. Schuldeisers moeten slechts bij hoge uitzondering in de wacht worden gezet. Ook schuldeisers hebben rechten, benadrukt de NVVK. Tegenover hen zou het niet eerlijk zijn als schuldenaren als gevolg van het moratorium achterover kunnen gaan zitten en geen prikkel meer hebben. NVVK-directeur Yvon van Houdt wijst erop dat het vaak gaat om kleinere schuldeisers, zoals meubelleveranciers, die door een moratorium op afstand worden gezet. „De schulden van klanten betalen ze uit eigen zak.”
Vandaag heeft staatssecretaris Klijnsma een brief naar de Tweede Kamer gestuurd waarin ze de Kamer informeert over een aantal ontwikkelingen rond schuldhulpverlening. De onderwerpen moratorium en jongeren licht ik er even uit:
Moratorium
Het onderzoek naar de vraag of en zo ja hoe een breed wettelijk moratorium in het kader van de minnelijke schuldhulpverlening vormgegeven kan worden, zal uiterlijk 1 juli 2010 worden afgerond.
Los van de eventuele totstandkoming van een breed wettelijk moratorium vindt het Kabinet het van belang dat de uitvoerende partijen op het terrein van de schuldhulpverlening tot een afspraak komen over een afkoelingsperiode. Dit is voor het kabinet aanleiding de VNG en de schuldeisers op te roepen om op korte termijn een breed convenant te sluiten over een afkoelingsperiode in de minnelijke schuldhulpverlening. Naast de instelling van een afkoelingsperiode kunnen in een dergelijk convenant ook zaken aan de orde komen als de kwaliteit van de schuldhulpverlening, de lengte van de afkoelingsperiode, noodzakelijke informatie-uitwisseling tussen schuldhulpverlening en schuldeisers, de reactietermijn over en weer en wanneer de afkoelingsperiode al dan niet ingezet kan worden.
De KBvG stelt voor om tot een afkoelingsperiode in het minnelijk traject te komen. Essentiële onderdelen van het alternatief van de KBvG voor een breed wettelijk moratorium zijn:
De hierboven genoemde onderdelen van het alternatief van de KBvG zijn naar de mening van Klijnsma ook essentiële onderdelen (wellicht in aangepaste vorm) van het door haar nagestreefde brede convenant over een afkoelingsperiode tussen gemeenten en de belangrijkste schuldeisers.
Jongeren
Een van overheidswege voorgeschreven regeling over de wijze waarop een schuldhulpverleningstraject moet worden ingevuld zoals de PvdA voorstelt, vindt Klijnsma geen goed idee. Dat neemt echter niet weg dat zij wel positief is over het initiatief van de gemeente Nijmegen “Nu verlossen, later aflossen”, dat in het aanvalsplan is vermeld. De gemeente Nijmegen neemt de schulden via een saneringskrediet tijdelijk over, waardoor de jongere zijn opleiding kan afmaken en hij de schuld bij het vinden van een baan alsnog kan aflossen.
Over het onderwijs: Het samenstellen van lesprogramma’s is de eigen verantwoordelijkheid van de scholen. Desondanks laat CentiQ ook een aantal pilots op VMBO en HAVO/VWOscholen uitvoeren waarin gekeken wordt wat de meest effectieve en leuke manier is om financiële educatie in te bedden in bestaande vakken zoals rekenen, economie en maatschappijleer. Na die pilots komt er een handreiking voor scholen op grond waarvan scholen financiële educatie gemakkelijker kunnen inpassen in het bestaande onderwijs.
CentiQ is voornemens in februari van volgend jaar een nieuwe jongerencampagne te starten die de jongere gaat helpen slimme financiële keuzes te maken. Het eerste thema is mobiele telefonie.
In een brief aan de Tweede Kamer (d.d. 8 dec.) benoemt de VNG met betrekking tot het wetsvoorstel voor gemeetelijke schuldhulpverlening drie punten waar zij zich me zorgen over maken:
1. Wij hopen dat er een Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS) komt. Registratie in een dergelijk systeem kan overkreditering en daarmee problematische schulden voorkomen.
2. Wij hopen dat er naast de tijdelijke financiële middelen die zijn toegekend tot en met 2011 ook structureel budget beschikbaar gesteld wordt.
3. Wij zijn voorstander van een wettelijk moratorium (het tijdelijk opschorten van incasso-activiteiten door schuldeisers). Een moratorium kan de noodzakelijke rust creëren om tot een goede schuldregeling te komen.
Een interessante gedachte die ik deze week besprak met Rob de Vos van de gemeente Amsterdam bij een bijeenkomst van de Stichting Samenwerking voor Urgente Noden in Amsterdam:
Kan de gemeente door (in navolging van bijvoorbeeld enkele grote kredietverstrekkers) zelf een looncessie toe te passen, bewerkstelligen dat er de facto een moratorium ontstaat?
NB. ik ben nog steeds op zoek naar mooie varianten en alternatieven voor het moratorium.
De beroepsorganisatie van gerechtsdeurwaarders (KBvG) is uiterst kritisch over de plannen om het aantal situaties waarin schuldhulpverleners een beroep kunnen doen op een ‘moratorium’ (schorsing) uit te breiden naar de minnelijke fase van de schuldhulpverlening. Lees het persbericht.
Naar aanleiding van mijn bezoek aan een Europese conferentie over schuldhulpverlening, hier wat nog wat ervaringen uit andere landen.
Moratorium in België
In België gaan in principe alle schuldregelingen via de rechter. De Openbaar Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) zorgen voor de toeleiding en voor de praktische uitvoering van o.a. inkomensbeheer en budgetbegeleiding. Het OCMW is een openbare instantie per gemeente in België. De Rechter doet zelf de schuldbemiddeling. Minnelijke regelingen vinden nauwelijks plaats. Wel geven de OCMW’s incidenteel advies aan schuldenaren hoe zij eventueel zelf hun schulden kunnen regelen. Er zijn geen standaardtermijnen voor het aflossen van de schulden (vgl. de 3 jaar in NL). Zodra de rechter een uitspraak heeft gedaan is er een moratorium van kracht.
Wellicht een optie voor Nederland? Wel een dure, want er wordt veel capaciteit van de rechtbanken gevraagd. Aan de andere kant zijn er minder minnelijke schuldhulpverleners nodig. Dit sluit geloof ik aan bij een advies van de commissie Kortmann (?) over de schuldhulpverlening in NL. Ik heb daarover even geen info of link bij de hand. Maar dit voorstel lijkt er ook op.
Wettelijk kader voor minnelijke schuldhulpverlening
In Zweden staat in de wet dat gemeenten schuldhulpverlening moeten uitvoeren. Het is erg summier en beperkt zich tot een paar regels over voorlichting, advies, budgetbegeleiding en schuldregeling. Maar dat is al meer dan op dit moment in NL het geval is. Gelukkig wordt er nu gewerkt aan een wettelijk kader voor de minnelijke schuldhulpverlening. Ik ben tijdens de conferentie in Wenen behalve Zweden geen landen tegengekomen waar ze een dergelijke wet al hebben.
Ik neem deze week deel aan een conferentie van het European Consumer Debt Network (ecdn) in Wenen. Interessant om te horen hoe andere landen de schuldhulpverlening organiseren.
In Engeland werken ze met standard budgets, vergelijkbaar met de voorbeeldbegrotingen van het Nibud. Per klant wordt bekeken welke noodzakelijke uitgaven er zijn, en welk deel er kan worden aangewend voor aflossing van schulden. Volgens deze methode hebben huishoudens met een hoger inkomen ook hogere noodzakelijke uitgaven. Hun besteedbare inkomen is dus – na maandelijkse aflossing van schulden – hoger dan bij huishoudens met een laag inkomen. Er zit dus meer progressie in, en er wordt dus niet standaard uitgegaan van 90% van de bijstandsnorm zoals in Nederland. In Finland en Zweden hanteren ze overigens een periode van 5 jaar (i.p.v. 3 jaar zoals in Nederland). Mensen hebben in die periode wel een wat hoger inkomen dan in Nederland, namelijk 100% van de bijstandsnorm.
In Engeland hebben ze een informeel moratoirum van een jaar (op basis van convenanten). Dit geldt bij schulden tot 15.000 pond. Na 1 jaar worden schulden kwijtgescholden als er geen wijziging is (te voorzien) in het inkomen.
I’ll keep you posted!
Kamerlid Karabulut (SP) heeft vorige week drie moties ingediend. In de eerste motie verzoekt zij de regering een breed moratorium in het wettelijk kader minnelijke schuldhulpverlening op te nemen. In de tweede motie verzoekt zij de regering om de wachtlijsten voor schuldhulpverlening bij de gemeenten inzichtelijk te maken en de Kamer hierover voor 1 januari 2010 te informeren. In de derde motie verzoekt zij de regering om minimale kwaliteitseisen op te nemen in het wetsvoorstel wettelijk kader minnelijke schuldhulpverlening. Alledrie de moties zijn verworpen.
Kamerleden Spekman (PvdA) en Ortega-Martijn (ChristenUnie) verzoeken de regering in een motie om van de 130 mln. extra middelen voor schuldhulpverlening een substantieel deel beschikbaar te stellen voor landelijke vrijwilligersorganisaties, die in samenwerking met gemeenten en/of professionele schuldhulporganisaties projecten starten die het ondersteunende «werk» van vrijwilligers bij schuldhulpverlening bevorderen en daarmee de effectiviteit van schuldhulpverlening verbeteren. Deze motie is aangenomen. Klijnsma stelt 5 miljoen euro beschikbaar.
Staatssecretaris Klijnsma probeert de wettelijke regeling voor de gemeentelijke schuldhulpverlening ‘enkele maanden’ eerder in te voeren dan de aanvankelijk genoemde invoeringsdatum 1 juli 2010. De Kamer is overwegend positief over de voorstellen, dus ik verwacht dat dat wel gaat lukken.
Tenzij het moratorium een struikelblok wordt. Kamerleden willen dat er namelijk graag in hebben. En de VNG ook. Klijnsma wil het moratorium nu nog niet opnemen in de wet, omdat dit tot vertraging zou leiden. Ze geeft aan zorgvuldig de (juridische) haken en ogen te willen onderzoeken.
Het brede moratorium heeft zeer aantrekkelijke kanten. Door te verlangen dat schuldeisers tijdelijk hun incassomaatregelen staken, creëer je een afkoelingsperiode waarin je zorgvuldig de problemen in kaart kunt brengen en een oplossing kunt bedenken. Ik vraag me echter af of alle partijen zich voldoende hebben verdiept in de nadelen van het moratorium.
Het inperken van eigendomsrechten van schuldeisers is een heel zwaar middel. Vooral als het niet eens zeker is dat het tot meer geslaagde schuldregelingen leidt. De rechter zal het instellen van het moratorium alleen overwegen als hij een goed beeld heeft van de situatie. Een dossier met alle argumenten en feiten moet door de schuldhulpverlener in een paar dagen tijd worden gemaakt, en soms wordt verlangd dat de schuldhulpverlener de schuldenaar begeleidt naar de rechtbank. Dat kost veel tijd en dus geld. Ook het beroep op de rechtbank neemt enorm toe. Om 55.000 klanten per jaar te kunnen behappen heb je meer dan honderd nieuwe rechters nodig.
De wet biedt al de nodige bescherming om over een inkomen ter hoogte van de beslagvrije voet te beschikken. Moet je niet eerst beter regelen dat dat wordt nageleefd door schuldeisers? Probleem is dat schuldeisers allerlei manieren vinden om toch hun geld te krijgen. Denk aan vrijwillig of zelfs onder de dreiging van openbare verkoop afgesloten betalingsregelingen of door een combinatie van beslagen, cessies en verrekeningen. De schuldenaar kan elke claim individueel aanvechten via de rechtbank. Maar wellicht is het beter om wettelijk te regelen dat de rechter kan bepalen aan welke schuldeiser(s) het deel boven de beslagvrije voet toekomt, onder bepaling dat elk middel (van deze of andere schuldeisers) dat de beslagvrije voet van betrokkene verder aantast, nietig is.
Om een weloverwogen keuze te maken met betrekking tot het moratorium, is het belangrijk alle argumenten en alternatieven op een rij te zetten. Ik discussieer graag verder op mijn weblog…
In de wetsvoorstellen noemt staatssecretaris Klijnsma 1 juli 2010 als invoeringsdatum voor de wettelijke regeling voor de gemeentelijke schuldhulpverlening. Gisteravond zei zij echter – ook op aandringen van de Tweede Kamer – dat zij zal proberen om de wet ‘enkele maanden’ eerder in te voeren. Ze voegde eraan toe dat een soepele invoering ook afhangt van de reacties van de Tweede Kamer op haar voorstellen.
Moratorium
Klijnsma wil het brede moratorium – ondanks aandringen van Kamerleden – nu nog niet opnemen in de wet, omdat dit tot vertraging zou leiden. Ze geeft aan zorgvuldig de (juridische) haken en ogen te willen onderzoeken. In een later stadium kan het moratorium wellicht alsnog worden ingevoerd. Ze zal de Kamer informeren over de tijdsplanning.
Aanvulling op dit bericht d.d. 7-10-2009: het verslag van het Tweede Kamer-overleg op 10 september is inmiddels vastgesteld.
Staatssecretaris Klijnsma heeft de Tweede Kamer op 15 juli jl. een brief geschreven over de voortgang van een aantal onderwerpen rondom de schuldhulpverlening. In de brief komen de volgende onderwerpen aan de orde:
– Moratorium
– Aanbestedingsprocedures schuldhulpverlening
– Toegang tot een bankrekening
– Stand van zaken rondom het Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS)
– Implementatie richtlijn consumentenkrediet
– Stand van zaken actualisering Pandhuiswet
Staatssecretaris Klijnsma wil in het wettelijke kader voor de minnelijke schuldhulpverlening de mogelijkheid van een moratorium opnemen. De beoogde invoeringsdatum is pas 1 juli 2010. Daarom wil zij nu alvast een convenant afsluiten met gemeenten en andere betrokken partijen. De VNG wil echter wachten op de wettelijke regeling. Volgens de VNG zijn bij een convenant gemeenten te zeer afhankelijk van de schuldeisers. Met een wettelijke regeling is er meer evenwicht in taken en verantwoordelijkheden tussen de verschillende partijen. Lees de brief van de VNG (24 juni 2009).
